Łabędź niemy

To największy rodzimy ptak Ameryki Północnej pod względem masy ciała i długości oraz największy ptak wodny żyjący na Ziemi. Samce mierzą zwykle od 145 do 163cm długości i ważą około 11,8 kilogramów, samice zazwyczaj mają długość 139-150 cm i mają 10 kg masy ciała. Średnia rozpiętość skrzydeł wynosi 2,03 metra. Rekordowe samce osiągały nawet długość 183 cm i 3 m rozpiętości skrzydeł przy wadze 17,2 kg. Przeloty: luty-maj i wrzesień-grudzień. Zimuje w Europie, północnej Afryce oraz środkowej i południowej Azji. Polska populacja w większości odbywa krótkodystansowe koczowania. Jest jednym z najcięższych ptaków latających. Płynąc często wygina esowato szyję, a skrzydła unosi w górę jak żagle. Dorosłe osobniki nie nurkują, choć pisklęta mają tę umiejętność. W Polsce jest objęty ścisłą ochroną gatunkową oraz wymagający ochrony czynnej. Jaja wysiadywane są przez okres ok. 35 dni głównie przez samicę, podczas gdy samiec z reguły pozostaje w pobliżu broniąc w razie potrzeby gniazda, zastępując samicę na krótkie okresy. Pisklęta są zagniazdownikami, opiekują się nimi zarówno samiec jak i samica. Zdolność do lotu uzyskują po około 4–5 miesiącach. Dwu i trzyletnie młode wprawdzie próbują budować już gniazdo, ale dojrzałość osiągają najwcześniej w 3. roku życia.

Maja

Źródła http://www.national-geographic.pl/media/cache/photo_view_big/uploads/media/userphoto/0002/90/14ed036ee866c316bf5ac72847ab91036dd2f0b7.jpeg

Piramida

Eksperci Instytutu Żywności i Żywienia (IŻŻ) opublikowali Nową Piramidę Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej, która znacząco różni się od swojej poprzedniczki z 2009 r. Zmiany te są wyrazem postępu w naukach medycznych, uwzględniają wyniki najnowszych badań naukowych, a także rekomendacje uznanych światowych ośrodków eksperckich.

Największą zmianą w nowej piramidzie, względem poprzedniej wersji z 2009 r., jest „awans” warzyw i owoców na najważniejsze, pierwsze miejsce wśród grup produktów spożywczych zalecanych do spożycia.

Ostatnie badania wskazują ponad wszelką wątpliwość, że warzywa i owoce powinny być podstawą naszego żywienia. Dostarczają bowiem wielu bezcennych składników (mineralnych, witamin) i w istotny sposób zmniejszają zachorowalność oraz umieralność na choroby układu krążenia, cukrzycę czy nowotwory. Warzywa i owoce spożywajmy więc  jak najczęściej i w jak największej ilości. Powinny stanowić co najmniej połowę, tego co jemy. Pamiętajmy jednak o właściwych proporcjach: 3/4 powinny stanowić warzywa, a 1/4  owoce – mówi prof. Mirosław Jarosz.

Kolejną ważną zmianą jest umieszczenie w piramidzie ziół, które nie tylko służą jako przyprawy roślinne poprawiające smak potraw, ale także dostarczają wielu prozdrowotnych składników. Ich stosowanie jest też dobrym sposobem na ograniczenie spożycia soli, która jest przez lekarzy nazywana „cichym zabójcą”, współodpowiedzialnym m.in. za sporą część zawałów serca i udarów mózgu.

Nowa Piramida Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej

Nowa piramida od swojej poprzedniczki różni się jeszcze wieloma innymi szczegółami, w tym m.in. uwzględnieniem w niej orzechów czy też zmienioną nazwą, do której na stałe została dodana aktywność fizyczna.

– Poza żywieniem, dla naszego zdrowia bardzo ważna jest też codzienna aktywność fizyczna, co najmniej 30-45 minut. Łącznie z dobrze zbilansowaną dietą pozwala ona zapobiec m.in. rozwojowi bardzo niebezpiecznej dla naszego zdrowia nadwagi i otyłości – komentuje prof. Mirosław Jarosz.

Eksperci podkreślają, że spożywanie zalecanych w piramidzie różnorodnych produktów spożywczych, w odpowiednich ilościach i proporcjach oraz codzienna aktywność fizyczna są kluczem do zachowania zdrowia i dobrego samopoczucia. Pamiętać jednak należy, że osoby z rozpoznanymi chorobami (m.in. udar, zawał, osteoporoza, cukrzyca typu 2) wymagają indywidualnych zaleceń żywieniowych.

Plankton

Zbiorniki wodne obfitują w życie różnych gatunków organizmów. Aby mogły one żyć ze sobą w równowadze biologicznej muszą mieć zapewnione odpowiednie warunki, np. dostęp do światła, tlenu i pokarmu, przestrzeń życiową, optymalną temperaturę.

W środowisku wodnym wyróżnia się trzy grupy organizmów w zależności od miejsca ich występowania: plankton, nekton i bentos. W górnej warstwie zbiornika żyją organizmy planktowe, poniżej organizmy spotykane w toni wodnej, a na dnie są to organizmy bentosowe. 

Wśród organizmów planktonowych spotykamy zarówno rośliny, zwierzęta i bakterie. Ich charakterystyczną cechą jest nieumiejętność przeciwstawienia się prądom wody, zatem poruszają się one zależnie od przepływu wody, nawet pomimo posiadanych narządów ruchu. Wykształciły one specjalne struktury pozwalające na zmniejszenie ich własnego ciężaru ciała, np. lekkie pancerzyki (okrzemki), zbiorniki tłuszczu (pierwotniaki), zbiorniki gazowe (sinice). Zarówno wody stojące jak i pływające wywołują ruch planktonu w płaszczyźnie poziomej. Ciekawym zjawiskiem są pionowe migracje dobowe planktonu, kiedy można zaobserwować, że organizmy zmieniają swoją głębokość zanurzenia w ciągu dnia. Fitoplankton (plankton roślinny) potrzebuje do życia światło, wtedy wytwarza pokarm w procesie fotosyntezy. W ciągu dnia przebywa on na powierzchni wody, a po zmroku przenosi się do niższych warstw zbiornika.

Skład planktonu

Do fitoplanktonu zaliczamy glony: okrzemki, zielenice, bruzdnice, eugleny. W większości są bardzo niewielkich rozmiarów, ponieważ zbudowane są tylko z jednej komórki lub tworzą kolonie. Pomimo prostej budowy przyjmują różnorodne kształty i barwy. Do zooplanktonu zaliczamy: pierwotniaki, wrotki, parzydełkowce, skorupiaki, mięczaki, larwy owadów. Są to formy jednokomórkowe, jak i wielokomórkowe. U niektórych skorupiaków (rozwielitka) występuje zjawisko cyklomorfozy, polegające na tym, że zmienia się ich rozmiar i kształt ciała w ciągu roku.

Nie wszystkie organizmy cały cykl życia przebywają w formie planktonowej – przykładem mogą być owady. W postaci larwalnej żyją w wodzie, a po przeobrażeniu w osobnika dorosłego zmieniają tryb życia na lądowy, a tylko częściowo przebywają nad wodą, żerując.

Znaczenie planktonu

W przyrodzie plankton może odgrywać pozytywną lub negatywną rolę. W środowisku wodnym wchodzi on w skład łańcucha pokarmowego stanowiąc menu dla wielu zwierząt wodnych: ryb, płazów, gadów, ptaków i ssaków. Fotoplankton oceaniczny produkuje 50% tlenu na Ziemi, pozostałą ilość wytwarzają lasy deszczowe. Do negatywnych zjawisk wywołanych działalnością człowieka na środowisko jest zakwit wód. Ludzie spuszczając do rzek ścieki komunalne i rolnicze wprowadzają materię organiczną i minerały- pokarm dla organizmów planktonowych. To pod ich wpływem dochodzi do nadmiernego porastania zbiornika fitoplanktonem. Prowadzi to do zaburzenia równowagi życia w wodzie. Zakwity w naszym klimacie umiarkowanym pojawiają się na wiosnę i jesień, bo wtedy temperatura jest optymalna do rozwoju planktonu. Prowadzi to do ograniczenia ilości tlenu w zbiorniku, który jest nadmiernie pobierany przez glony. Pozostałe organizmy wodne duszą się i obumierają na skutek braku tlenu lub zanieczyszczenia wody substancjami pochodzącymi z rozkładu fitoplanktonu.

Maja 

Źródła http://akademiawodnika.pl/organizmy-planktonowe/#more-1464

http://3.bp.blogspot.com/-ObHyPB5x1JA/VRU9bSJUmvI/AAAAAAAAAa0/xhXZ8S9iP2I/s1600/Plankton.jpg

Śnieg

Płatki śniegu są sześciokątne, bo woda ma absolutnie niezwykłe właściwości fizyczne. W dodatku to, co widzimy gołym okiem to nic innego jak gigantyczne powiększenie zjawisk, które dzieją się na poziomie pojedynczych atomów.
Tak naprawdę to wszystko sprawka wiązań wodorowych. Śmiało można powiedzieć, że to temu rodzajowi wiązań chemicznych zawdzięczamy swoje istnienie. Wiązania wodorowe odgrywają ogromne znaczenie w budowie DNA, tworzeniu struktury przestrzennej białek i polisacharydów. W dodatku fundamentalnie zmieniają właściwości wody – gdyby nie one, wrzałaby w temperaturze około -80°C, a lód byłby cięższy od płynnej wody i opadając na dno, zabijałby rośliny i zwierzęta wodne.
Ale miało być o śniegu. Każdy wie, że wzór wody to H₂O, jednak niewiele mówi on o faktycznej strukturze cząsteczki wody. Dwa atomy wodoru dzielą elektrony z atomem tlenu, tworząc typowe wiązania kowalencyjne. Tlenowi pozostają jeszcze cztery niesparowane elektrony, a do tego podział ładunku miedzy tlenem a wodorem nie jest sprawiedliwy – tlen jest zachłanny i przeciąga elektrony nieco na swoją stronę.
Całe to atomowe zamieszanie sprawia, że atomy wodoru nie podczepiają się symetrycznie po obu stronach tlenu, tylko zbierają się po jednej stronie, tworząc kąt 104,5 stopnia. Zachłanność tlenu powoduje, że po przeciwnej stronie cząsteczki wody powstają miejsca, do których mogą się podłączać – w słabszy sposób – kolejne cząsteczki.
To połączenie to właśnie wiązania wodorowe. Nabierają znaczenia, gdy temperatura spada i zbliża się do momentu, gdy woda zamarza. Wtedy każda cząsteczka wody łączy się z czterema innymi cząsteczkami, tworząc skomplikowaną strukturę przestrzenną, w której powstają sześciokątne powierzchnie. To one ustalają kształt kryształu wody – wokół dobudowują się kolejne warstwy sześciokątów, kolejne miliardy atomów łączą się w coraz większe struktury, aż powstaje coś, co możemy dostrzec gołym okiem – kryształ lodu zwany płatkiem śniegu.
Dlaczego jednak śnieg nie jest po prostu lodowym słupkiem o przekroju sześciokąta? Cóż – czasem jest. Wszystko zależy od temperatury. W bardzo niskich temperaturach, poniżej -20°C, śnieg jest właśnie takimi słupkami lub sześciokątnymi płytkami. Najpiękniejsze, klasyczne płatki powstają w okolicach -15°C. Wtedy para wodna resublimuje, czyli przechodzi ze stanu gazowego od razu do stałego, przyłączając się do istniejących już kryształów.
To właśnie moment, w którym powstają te piękne, rozgałęzione płatki śniegu. Swoją strukturę zawdzięczają temu, że cząsteczkom łatwiej się przyłączać na krawędziach kryształów, niż na płaskich powierzchniach. Dzięki temu to narożniki sześciokąta szybciej rozbudowują się o kolejne warstwy lodu, który, rosnąc, tworzy niepowtarzalne kryształy. Niepowtarzalne, bo każdy rośnie w nieco innych warunkach, innej wilgotności, temperaturze, inaczej jest obracany przez wiatr.
Kiedy spojrzysz na płatek śniegu, pomyśl, że właśnie widzisz niesamowite powiększenie delikatnej struktury, jaką tworzą pojedyncze cząsteczki wody.
Maja
Źródła  http://www.crazynauka.pl/dlaczego-platki-sniegu-maja-szesciokatny-ksztalt/
https://static.ising.pl/songs/1348/cover_300.jpg

Powietrze

Podczas formowania się skorupy ziemskiej i późniejszych procesów zachodzących na Ziemi zmieniał się skład naszej atmosfery, czyli powłoki gazowej, ale od 200 milionów lat jest on już stały. Powietrze to głównie: azot, tlen oraz niewielka objętość gazów szlachetnych.

Do składników powietrza, których zawartość zmienia się w zależności od klimatu, pór roku czy dnia, należą: para wodna, dwutlenek węgla, ozon oraz zanieczyszczenia.

W warunkach niskich temperatur i znacznie podwyższonego ciśnienia gazy można skroplić. Składniki ciekłego powietrza mają różne temperatury wrzenia, dzięki czemu można je rozdzielić przez destylację. Po raz pierwszy azot oraz tlen zostały skroplone przez polskich uczonych: chemika Karola Olszewskiego i fizyka Zygmunta Wróblewskiego.

 Powietrze to mieszanina jednorodna gazów. Bezbarwna, bezwonna, bez smaku, słabo rozpuszczalna w wodzie. Skroplone powietrze przyjmuje barwę bladoniebieską, a jego gęstość jest mniejsza od gęstości wody.

Gęstość powietrza zależy od ciśnienia, temperatury oraz składu. Pod ciśnieniem atmosferycznym, na poziomie morza, w temperaturze 0°C gęstość powietrza wynosi 1,3 kg/m³.

Powietrze jest niezbędne do życia człowieka i innych organizmów na Ziemi. W przemyśle wykorzystuje się je w procesach spalania oraz jako surowiec do otrzymywania tlenu, azotu, argonu i gazów szlachetnych.

 

 Jak kontrolować to czym oddychamy?

 Inspekcja Ochrony Środowiska jest powołana do kontroli przestrzegania przepisów o ochronie środowiska oraz badania i oceny stanu środowiska. W skład Inspekcji wchodzą: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska (GIOŚ) oraz 16 wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska. Działalnością Inspekcji kieruje Główny Inspektor Ochrony Środowiska.

Jednym z najistotniejszych zadań realizowanych przez Inspekcję Ochrony Środowiska jest prowadzenie badań i ocen stanu środowiska, w tym monitoringu jakości powietrza. Zadanie to jest wykonywane w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ), którego program jest opracowywany przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska i zatwierdzany przez Ministra Środowiska. W oparciu o krajowy program PMŚ opracowywane są wojewódzkie programy PMŚ zatwierdzane przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. W ramach Programu PMŚ realizowane są przede wszystkim zadania, które wiążą się z wypełnianiem wymagań zawartych w przepisach Unii Europejskiej i prawie polskim, a także podpisanych i ratyfikowanych przez Polskę konwencjach środowiskowych. Obecnie realizowany jest „Program Państwowego Monitoringu Środowiska na lata 2016- 2020”.

Monitoring jakości powietrza obejmuje zadania związane z badaniem i oceną stanu zanieczyszczenia powietrza, w tym pomiary i oceny jakości powietrza w strefach, monitoring tła miejskiego pod kątem WWA, pomiary stanu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5 dla potrzeb monitorowania procesu osiągania krajowego celu redukcji narażenia, pomiary stanu zanieczyszczenia powietrza metalami ciężkimi i WWA oraz rtęcią w stanie gazowym na stacjach monitoringu tła regionalnego, pomiary składu chemicznego pyłu PM2,5, monitoring prekursorów ozonu; programy badawcze dotyczące zjawisk globalnych i kontynentalnych wynikające z podpisanych przez Polskę konwencji ekologicznych.

Ok. 90% pomiarów jakości powietrza wykonywanych w ramach PMŚ oraz roczne i pięcioletnie oceny jakości powietrza w strefach są wykonywane przez wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska. Na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska są realizowane krajowe programy monitoringu jakości powietrza, GIOŚ jednocześnie nadzoruje i koordynuje wykonywanie programu badań i ocen jakości powietrza określonego w krajowym i wojewódzkich programach Państwowego Monitoringu Środowiska. 

Żeby uzyskać szczegółowe informacje o stanie powietrza w Twojej okolicy kliknij tutaj

 

Maja

Źródła  https://www.epodreczniki.pl/reader/c/141001/v/33/t/student-canon/m/iGBX2vvCuS#iGBX2vvCuS_d5e135

http://powietrze.gios.gov.pl/pjp/content/about_us

http://ddwloclawek.pl/news_foto/40167.jpg

Testy na alergię

 Objawy alergii mogą być mylone z objawami innych chorób, gdyż są niespecyficzne i czasami ciężko jest jednoznacznie stwierdzić, co dolega choremu. Kiedy zaczynamy podejrzewać uczulenie, warto przygotować się do badań w kierunku alergii, które zleci lekarz, aby określić jakie alergeny są odpowiedzialne za objawy nietolerancji. Specjalista pokieruje nas w odpowiednie miejsce, gdzie rzetelnie zostaną wykonane testy, których wyniki porównane z dokładnym wywiadem pozwolą postawić diagnozę. Niektóre alergie są bardzo trudne do wykrycia, a objawy, szczególnie zaostrzenie schorzeń atopowych mogą powstawać w wyniku tzw. alergii krzyżowych, czyli wywoływanych wyłącznie w wyniku jednoczesnego działania przynajmniej dwóch alergenów. W takich sytuacjach jedynie doświadczony lekarz alergolog będzie potrafił nam pomóc.
Testów jest wiele, a stosowanie ich uwarunkowane jest rodzajem podejrzewanej alergii. Wstępne obserwacje, jakie przekazujemy lekarzowi w wywiadzie, ułatwiają dobór odpowiednich testów alergologicznych.


Testy alergiczne skórne polegają na podaniu roztworu alergenu na nakłuty wcześniej naskórek pacjenta oraz ocenie reakcji organizmu po upływie 15-20 min. W przypadku wyniku dodatniego na naskórku pojawia się bąbel (≥3 mm), a jego średnica jest podawana jako wynik testu. Przy przeprowadzaniu testów skórnych pacjent musi fizycznie zetknąć się z alergenem aby sprawdzić czy jest na niego uczulony, przy nasilonej alergii może wywołać to nawet reakcje ogólnoustrojowe (np. wstrząs).Wśród nich można wyróżnić:

• scratch-test (test scaryfikacyjny) polegający na podrażnieniu skóry badanego i naniesieniu w to miejsce specjalnego płynnego ekstraktu zawierającego konkretny alergen,
• test punktowy,w którym ekstrakt z alergenem zakraplany jest na skórę, po czym miejsce to jest nakłuwane igłą,
• test śródskórny, który polega na wstrzyknięciu osobie badanej słabego roztworu ekstraktu bezpośrednio pod skórę.

Testy alergiczne z krwi (testy serologiczne).  Polegają one na ocenie obecności we krwi pacjenta specyficznych przeciwciał klasy IgE – to one są głównym winowajcą typowych objawów alergicznych. Do badania wykorzystuje się surowicę bądź osocze pacjenta, które następnie inkubuje się z paskami testowymi na których umieszczone są ekstrakty alergenowe. W przypadku pozytywnej reakcji, świadczącej o obecności specyficznych przeciwciał IgE, następuje wybarwienie prążka odpowiadającego danemu alergenowi. Intensywność wybarwienia jest następnie oceniana przez specjalny program.
W przypadku testów serologicznych pacjent całkowicie unika kontaktu z potencjalnie groźnym dla niego alergenem, dlatego testy alergiczne z krwi są najbardziej odpowiednie w przypadku podejrzenia alergii u dzieci.
Testy płatkowe – służą do wykrywania alergii kontaktowych na związki drobnocząsteczkowe. Można dzięki nim wykryć nadwrażliwość m.in. na metale (np. nikiel), rośliny, tworzywa sztuczne i związki chemiczne wykorzystywane do produkcji kosmetyków, perfum czy tkanin. Wskazaniem do wykonania takich testów jest wystąpienie różnego rodzaju wyprysków, w tym alergicznego kontaktowego zapalenia skóry i wyprysku atopowego. Na tego typu diagnostykę kierowane są często osoby z tzw. chorobą zawodową, u których alergia pojawiła się wyniku ciągłej pracy przy substancjach alergizujących. Testy płatkowe polegają na przyklejeniu do grzbietu pacjenta plastrów z małymi komorami wypełnionymi ekstraktami różnych alergenów. Wynik odczytuje się po około 2 dobach.

Testy kontaktowe – tak samo jak testy płatkowe również używane są w celu wykrycia alergii kontaktowych. W przeciwieństwie do nich jednak próbki antygenów nie są przyklejane do skóry wraz z plastrem lecz nakładane bezpośrednio na skórę w postaci maści i później osobno zabezpieczane plastrami. Miarodajny wynik testu uzyskuje się również po około 48 godzinach. W obydwu przypadkach można wykonać próbę z własnymi próbkami, kiedy podejrzewana jest rzadka alergia na czynniki, dla których ekstrakty nie są seryjnie produkowane.

Testy prowokacyjne (ekspozycyjne) – zazwyczaj są stosowane w celu potwierdzenia wyników wcześniej wykonanych testów skórnych i serologicznych oraz przeprowadzonego wywiadu z pacjentem. Często też wykonuje się je, by ustalić wskazania do odczulania lub do jego monitorowania. Testy te polegają na bezpośrednim podaniu alergenu tą samą drogą, jaką przedostaje się do organizmu w naturalnych warunkach. Najczęściej alergolodzy korzystają z prowokacji donosowej, spojówkowej, oskrzelowej oraz pokarmowej. W przypadku tej ostatniej bezwzględnie jest wymagana wcześniejsza dieta eliminacyjna.

Maja
Źródła  http://www.alergiczne.info/testy-alergiczne
http://www.cetalergin.pl/wszystko-o-alergii/jak-sprawdzic-czy-mamy-alergie-,29
http://blog-antyalergiczny.pl/alergia-na-pylki-sprawdz-kalendarz-pylen-2013/
http://testyalergiczne.pl/wp-content/uploads/2013/06/testy-alergiczne.jpg

Zasady dynamiki Newtona

I zasada dynamiki może być (jest) formułowana na kilka sposobów. Najczęściej ma ona postać:

Jeżeli na ciało nie działają siły zewnętrzne, lub działające siły równoważą się, to ciało pozostaje w spoczynku, lub porusza się ruchem jednostajnym prostoliniowym. 

To sformułowanie (zaproponowane jeszcze przez Newtona) nie jest najszczęśliwsze, bo w pewien sposób "ukrywa" istotny sens I zasady dynamiki, a za to skupia się na czymś, co wydaje się być oczywiste. W efekcie może to prowadzić do błędnych wniosków.

Bardziej poprawnym (od strony zwrócenia uwagi na istotę tego prawa) sformułowaniem jest:

Istnieje taki układ odniesienia, w którym 
- jeżeli na ciało nie działają siły zewnętrzne, lub działające siły równoważą się, to ciało pozostaje w spoczynku, lub porusza się ruchem jednostajnym prostoliniowym. 

Różni się ono od poprzedniego dodatkiem na początku (wyróżnionym pogrubieniem czcionki). Ten dodatek jest o tyle istotny, że usuwa fałsz pierwotnej wersji twierdzenia pojawiający się w układach nieinercjalnych. Bo I zasada dynamiki w pierwotnym sformułowaniu w układach nieinercjalnych jest po prostu nieprawdziwa. 

Treść drugiej zasady dynamiki brzmi:

Przyspieszenie jakie nadaje niezrównoważona siła F  ciału o masie m jest wprost proporcjonalne do tej siły, a odwrotnie proporcjonalne do masy ciała.

Ponieważ zarówno przyspieszenie jak i prędkość są wielkościami wektorowymi, to precyzyjniej byłoby przedstawić II zasadę dynamiki w postaci wzoru ze strzałkami nad symbolem siły i symbolem przyspieszenia.

Ta postać wzoru na II zasadę dynamiki mówi nam, nie tylko o samej wartości przyspieszenia, ale też o kierunku i zwrocie:
Kierunek i zwrot wektora przyspieszenia jest taki sam jak kierunek i zwrot wektora siły.

Trzecia zasada dynamiki mówi o wzajemności oddziaływań. Jest ona często nazywana zasadą akcji i reakcji.
Sformułowanie III zasady dynamiki:

Jeżeli ciało A działa na ciało B siłą F_AB, to ciało B działa na ciało A siłą F_BA, o takim samym kierunku i wartości jak F_AB, ale przeciwnym zwrocie.

Da się to zapisać wzorem:

Kluczem do interpretacji tego wzoru jest oczywiście znak minus po prawej stronie. To on właśnie uzmysławia nam, że obie siły działają przeciwnie.
Z III zasady dynamiki wynika, że siły zawsze występują parami (wyjątkiem są siły bezwładności, ale one nie są prawdziwymi siłami, tylko sztucznie wprowadzoną do obliczeń poprawką ułatwiającą stosowanie zasad dynamiki w pewnych sytuacjach).

Maja
Źródła  http://www.fizykon.org/index.htm